Dieta w Hashimoto – zalecenia żywieniowe

Dieta w Hashimoto – zalecenia i przeciwwskazania

Pomimo tego, że choroba Hashimoto brzmi w dalszym ciągu dosyć egzotycznie, to w Polsce uważana jest za najważniejszą przyczynę niedoczynności tarczycy. Limfocytarne zapalenie tarczycy typu Hashimoto jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. które polega na niszczeniu (ataku) tkanek tarczycy w procesie zapalnym (agresja przeciwko gospodarzowi). Choroba Hashimoto dotyka osób w każdym wieku. Ja coraz częściej w swoim gabinecie obserwuję dzieci i młode osoby zmagające się z tym schorzeniem. Nie można mówić o konkretnych przyczynach tej choroby. To, co na pewno wiemy to fakt, że występuje związek pomiędzy rozwojem Hashimoto, a czynnikami genetycznymi, rozszczelnionym jelitem, toksynami środowiskowymi, nadmiarem jodu czy niedoborem selenu. Zgodnie z teorią dr Alessio Fasano[1], chorobę autoimmunologiczną można porównać do stołka o trzech nogach gdzie każda z nóg oznacza: genetykę (choroby z autoagresji w rodzinie), rozszczelnione jelita, stresory (toksyny, stres, wirusy, zakażenia bakteryjne itp.). Nadmierna ilość toksyn zaburza dodatkowo konwersję hormonu T4 do T3, jak również działanie mitochondriów.

Źródło: www.japonskimotyl.pl

Objawy choroby Hashimoto nie są jednoznaczne i z początku bywają dosyć krótkotrwałe. Rozwijają się przez lata, zanim zostanie postawiona właściwa diagnoza. Rozwojowi choroby towarzyszą takie dolegliwości jak m.in.: senność, niechęć do podejmowania aktywności, zaburzenia termoregulacji (częste uczucie zimna), mała tolerancja aktywności fizycznej, problemy z koncentracją tzw. mgłą mózgowa (ang. brain fog), wypadające włosy, przewlekłe zaparcia, problemy trawienne, zmiany nastroju, sucha skóra czy obrzęki (z początku w okolicach twarzy, a następnie na całym ciele). Tarczyca to tzw. królowa metabolizmu, więc bardzo często występuje także zwiększenie masy ciała.

1. Jak przeciwdziałać rozwojowi choroby?

Tak jak wcześniej napisałam w chorobie Hashimoto, nie sama tarczyca jest problemem, a kluczem do sukcesu jest koncentracja na układzie immunologicznym. Samo przyjmowanie syntetycznych hormonów nie jest rozwiązaniem. W wielu przypadkach tabletki są zbędne. Niestety nie można idealnie dobrać dawki, ponieważ są to hormony syntetyczne i nigdy nie zastąpią precyzyjnie hormonów naturalnych. Często nadmierne przepisywanie tabletek hormonalnych jest zwykłym „zamiataniem problemu pod dywan”. Umyka wtedy znalezienie przyczyny i kompleksowe podejście do choroby. W terapii chorób autoimmunologicznych najważniejsze są 4 filary postępowania: dieta, styl życia, oczyszczanie organizmu oraz jelita. To jest baza od której należy zacząć przywracanie równowagi, a co za tym idzie polepszenie jakości życia i remisję choroby. Wszystkie interwencje powinny koncentrować się na optymalizacji funkcjonowania układu odpornościowego. Z diety należy wykluczyć prowokatory (produkty szkodliwe), a dodać produkty, które mają działanie prozdrowotne i przeciwzapalne (zielone warzywa, dobrej jakości tłuszcze, mięso od sprawdzonych dostawców). Indywidualny plan żywieniowy przyczyni się nie tylko do redukcji masy ciała, lecz przede wszystkim do wsparcia leczenia. Odpowiednio dobrany jadłospis ma na celu polepszenie naszego stanu zdrowia i oczywiście remisję choroby. Blog z poradami dietetycznymi stanowi idealne miejsce do uzyskania porad z zakresu wyboru odpowiednich zaleceń żywieniowych.

2. Hashimoto dieta i zalecenia suplementacyjne

Dlaczego stosowanie odpowiedniej diety ma tak duże znaczenie? Otóż głównym celem interwencji dietetycznej jest modulacja aktywności układu odpornościowego (zmniejszenie stanu zapalnego) i regeneracja bariery jelitowej. Jak wiadomo większość układu immunologicznego znajduje się w jelitach, więc dbanie o naszą mikroflorę jest wspólnym mianownikiem w terapii chorób autoimmunologicznych. To jednak nie wszystko – dieta stanowi profilaktykę powikłań niedoczynności tarczycy i pozwala osiągnąć prawidłową masę ciała. Nie ma złotego środka dla każdego pacjenta. Jadłospis powinien zostać ustalony w oparciu o indywidualne dane. Niemniej jednak, należy pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad. Nie popadajmy od razu w skrajności, najważniejsze to na bieżąco monitorować stan zdrowia i robić to „co w naszej mocy”. Z doświadczenia wiem, że przesadna (obsesyjna) koncentracja na wszystkich zaleceniach powoduje frustrację, stres i w konsekwencji zwiększenie stanu zapalnego. Każda zmiana stylu życia i odżywiania wymaga czasu i odpowiedniej adaptacji. Ważne jest, aby wyznaczyć sobie realne cele i nie zawieszać zbyt wysoko poprzeczki.

Pomocne suplementy:

• Probiotyki – przywracają prawidłową mikroflorę jelitową pod względem jakości i ilości bakterii. Wpływają korzystnie na szczelność ściany jelita. Prozdrowotne bakterie pomagają w trawieniu, wspierają odporność, a także produkują witaminy (np. witamina K). Badania wykazują, iż 20% hormonu T4 jest przekształcane do T3 (aktywnego biologicznie) właśnie w jelitach, a każde zaburzenie mikroflory ma wpływ na gospodarkę hormonalną.
• Selen – jest jednym z kluczowych elementów niezbędnych do prawidłowej konwersji hormonów tarczycy. Wspomaga prawidłowe działanie układu immunologicznego. Należy wybierać preparat pozbawiony drożdży, w formie L-selenometioniny. Zaleca się przyjmowanie selenu co najmniej 4 godziny po zażyciu syntetycznych hormonów. Pamiętajcie, aby nie łączyć selenu z cynkiem, ponieważ są to antagoniści.
• Witamina D – witamina ta jest niezwykle istotna dla każdej komórki w organizmie. Jest niezbędna do prawidłowej pracy układu odpornościowego. Warto oznaczyć stężenie witaminy D zanim rozpocznie się suplementację. Przy niedoczynności tarczycy mnimalny poziom tej witaminy to 70 jednostek we krwi. Oczywiście trzeba pamiętać o jednoczesnej suplementacji witaminy K2, aby zapobiec toksyczności witaminy D.
• Cynk – jest to element pierwszej linii obrony układu odpornościowego. Wspiera pracę tarczycy, poprawia konwersję T4 do T3.
• Kwasy omega 3 (EPA i DHA) – działają przeciwzapalnie. Konkurują z omega 6, dlatego tak ważna jest ich suplementacja. Znajdują się w rybach i owocach morza, jednak ze względu na jakość tych produktów wskazana jest suplementacja w dawce minimum 1000 mg.
• Witaminy z grupy B – bardzo szybko zużywają się w stresie. Wspierają pracę tarczycy i całego organizmu. Witamina B 12 jest niezbędna do prawidłowgo działania enzymu produkującego T3.
• Witamina C – bardzo silny antyoksydant, łagodzi stres oksydacyjny, wspomaga układ odpornościowy i produkcję glutationu.
• Ashwaganda – jest to adaptogen, czyli adaptuje się do sytuacjiJ. Wpływa na lepsze funkcjonowanie tarczycy i nadnerczy. Wskazany w sytuacjach stresowych.

Naturalne źródła witamin i mikroelementów:

• Żelazo: mięso i podroby ( serce, wątróbka), jajka, skorupiaki, zielone warzywa liściaste, nasiona sezamu, dyni, rośliny strączkowe ( soczewica, fasola, groch)

• Selen: ryby i owoce morza (tuńczyk, łosoś, makrela, krewetki). Poziom selenu w roślinach zależy od jego ilości w glebie. Bogatym źródłem selenu są orzechy brazylijskie, jednak ważny jest kraj ich pochodzenia. Orzechy z Peru, czy Boliwii mają niewielką zawartość selenu. Warto wybierać te, które pochodzą z Wenezueli, czy Kolumbi
• Cynk: ryby, owoce morza, chude mięso, pestki dyni

• Witamina D: słońce, tłuste ryby
• Witaminy z grupy B: ryby, mięso, owoce morza
• Witamina C: natka pietruszki, żurawina, owoce jagodowe, cytrusy, aronia
• Naturalne probiotyki: fermentowane produkty takie jak kiszonki, kombucha, kwas buraczany
• Leczniczy rosół: zawiara aminokwasy, kolagen, żelatynę – regeneruje ścianę jelita

3. Hashimoto a tycie

Niestety, choroba Hashimoto może wiązać się ze wzrostem masy ciała, który w wielu przypadkach  postępuje bardzo szybko. Wspomniałam wcześniej, iż tarczyca to królowa metabolizmu, co oznacza, że hormony tarczycy mają ogromny wpływ na komponenty składu ciała ( tkanka tłuszczowa, mięśniowa). Jak powinna przebiegać odpowiednia dieta przy Hashimoto? Odchudzanie nie jest jej głównym celem lecz efektem ubocznym, dlatego rozważania typu „jak schudnąć” nie powinny być na pierwszym planie, jednakże prawidłowa masa ciała jest niezbędna do utrzymania równowagi organizmu. Pamiętajmy, iż tkanka tłuszczowa gromadzi toksyny oraz produkuje hormony, które w nadmiarze zaburzają całą gospodarkę hormonalną.  Tarczyca to gruczoł bardzo wrażliwy na wszelkie zmiany w funkcjonowaniu organizmu, dlatego restrykcyjna dieta (niskokaloryczna) będzie wpływała negatywnie na jej pracę, a także spowoduje zmniejszenie konwersji T4 do T3.  Częstym błędem jest zmniejszanie wielkości posiłków, a w następstwie ciągłe podjadanie. To powoduje nieustanny „wyrzut” insuliny, a jak wiadomo  jest to hormon anaboliczny, który będzie blokował redukcję masy ciała. Bardzo ważna jest odpowiednia podaż wszystkich makroskładników:

– Białko, czyli główny budulec mięśni i komórek. Jest także konieczne do budowania hormonów i enzymów. Wykazuje właściwości pozwalające utrzymać prawidłową masę ciała. Do codziennego jadłospisu warto zatem włączyć mięso (grass-fed), jajka, i produkty skrobiowe bogate w białko. Jak już wiecie, lepiej unikać mleka, twarogu i jogurtów. W tego typu produktach na bazie krowiego mleka zawarte są hormony, które poprzez swoją aktywność cały czas stymulują tarczycę. Mleko krowie można zastąpić kokosowym, migdałowym czy ryżowym. Fundamentem jest racjonalne zbilansowanie białka w diecie, aby nie zaburzać homeostazy organizmu.

– Tłuszcze, przede wszystkim kwasy omega 3, które wpływają na łagodzenie przebiegu procesów zapalnych. Znajdziemy je w oleju lnianym (jednak przekształcanie do EPA i DHA jest niewielkie), oleju z ogórecznika oraz wiesiołka (GLA), a także tłustych rybach morskich. Nie bójmy się tłuszczu.  Od tłuszczu się nie tyje. Tłuszcz tak jak inne składniki najpierw musi zostać strawiony, a póżniej jest wykorzystywany do różnych celów. Tłuszcz jest niezbędny do utrzymania homeostazy organizmu. Cholesterol, czyli kluczowy składnik steroidowej grupy tłuszczów jest konieczny do budowy hormonów steroidowych (estradiol, progesteron, ACTH, tstosteron, aldosteron).

– Węglowodany – jest to obowiązkowy składnik do prawidłowej pracy tarczycy i wydzielania hormonów. Tarczyca potrzebuje energii z węglowodanów. Drastyczne ograniczenie podaży tego składnika może spowodować zaburzenia pracy gruczołu i mniejszą produkcję hormonów.

4. Jakich produktów należy unikać?

Produkty szkodliwe:

• Nabiał – szczególnie ten z supermarketu (zło w papierku:)). Tak samo jak mięso sklepowe jest przepełniony hormonami (obcymi), sterydami i antybiotykami. Powoduje nasilenie objawów oraz działa bardzo niekorzystnie na ścianę jelita (rozszczelnienie ścisłych połączeń między enterocytami).
• Żywność typu Fast Food – naszpikowana sztucznymi dodatkami, tłuszczami trans. Zwiększa stan zapalny i zaburza produjcę hormonów: żywność bardzo przetworzona, frytki, chipsy, batoniki, kolorowe napoje, margaryny, płatki śniadaniowe itp.
• Zboża glutenowe – pszenica (najsłabsze źródło węglowodanów), żyto oraz w większości przypadków także owies (często zanieczyszczony glutenem). Gluten to białko, które jest bardzo silnym alergenem dla wielu osób. Rozszczelnia śluzówkę jelita i powoduje stan zapalny lub jego zwiększenie. Poza tym białko (gliadyna) przypomina swoją budową tkankę tarczycy. W momencie, gdy organizm jest stymulowany róznymi bodźcami, może dojść do pomyłki (zasada mimikry) i agresji właśnie na tarczycę.
• Strączki – jest to grupa produktów zawierająca lektyny (gluten to też lektyna). Tak samo jak w przypadku glutenu, rośliny strączkowe wpływają destrukcyjne na wyściółkę układu pokarmowego i są kolejnym prowokatorem stanu zapalnego w organizmie. Zawierają także inny antyodżywczy składnik, a mianowicie kwas fitynowy. Substancja ta wiąże składniki mineralne zaburzając tym samym ich wchłanianie. Jak wiadomo tarczyca potrzebuje wszystkich minerałów i składników odżywczych do prawidłowej pracy. Na szczególną uwagę zasługuje także soja, która zawiera oczywiście kwas fitynowy, lektyny, ale także fitoestrogeny. Udowodniono, iż soja ma właściwości zaburzające pracę tarczycy.
• Psianki – warzywa takie jak pomidor, papryka, bakłażan, ziemniaki, ziarna kakaowca i kawy zawierają glikoalkaloidy, czyli tzw. odstraszacze przeciwko zwierzętom. Tak samo jak w przypadku glutenu, substancje te pogłębiają rozszczelnienie bariery jelitowej i stan zapalny. Nie oznacza to, że wszystkie osoby z chorobą Hashimoto muszą od razu całkowicie rezygnować z tych warzyw. Jeśli nie wyobrażacie sobie życia bez np. pomidorów można je ograniczyć lub zastosować rotację.
• Warzywa krzyżowe – kapusta, jarmuż, kalafior, brokuły, brukselka zawierają w swoim składzie substancje wolotwórcze czyli goitrogeny (ang. goiter-wole). Blokują one wchłanianie jodu oraz hamują wydzielanie hormonów. Czy wykluczyć z diety te produkty całkowicie? Jeśli mamy ustabilizowane hormony, to można włączyć je do diety w umiarkowanych ilościach. Trzeba sobie zawsze zrobić bilans zysków i strat. Kiszenie, gotowanie powoduje inaktywację tych związków. Jednym z pokarmów wolotwórczych, które należy całkowicie wykluczyć z jadłospisu jest soja. Hamuje ona aktywność peroksydazy tarczycowej (TPO). Substancje wolotwórcze w soji nie są utleniane podczas gotowania.
• Omega 6 – ograniczanie poduktów z przewagą kwasów omega 6 w swoim składzie (orzechy, nasiona, oliwa z oliwek itp.). Przeładowanie omega 6 działa pro-zapalnie
• Nasiona, orzechy – zawierają także lektyny, więc podobnie jak w przypadku glutenu mają działanie rozszczelniające barierę jelitową i zwiekszające stan zapalny.
• Fluor z herbaty – hamuje pracę tarczycy.
• Cukier rafinowany.

Należy odstawić ponadto wszelkiego rodzaju używki, w postaci tytoniu, alkoholu, a nawet kofeiny. Zdaję sobie sprawę z tego, że jest to dosyć restrykcyjna dieta,  ale skuteczna:). Początki bywają trudne, jednak z czasem dochodzi do wyrobienia zdrowych nawyków, a nowy sposób odżywiania staje się naturalny i nawet mechaniczny. Pacjenci dokonują mądrych wyborów,  nie zastanawiając się nad nimi.  Blog dietetyczny to jedna ze stron internetowych, gdzie można znaleźć szczegółowe porady dotyczące żywienia.

Są to oczywiście ogólne zalecenia, a każda interwencja dietetyczna powinna być oparta o szczegółowy wywiad i jak najszerszą diagnostykę. Nie wszyscy z Hashimoto muszą wykluczyć z swojej diety np. rośliny strączkowe. Zdarzają się przypadki „wejścia” w remisję przy niewielkiej interwencji dietetycznej. Jest to kwestia bardzo indywidualna i najczęściej zależy od sprawności układu pokarmowego i występowania nietolerancji pokarmowych. W ich przypadku żródłem problemu może być aktywna infekcja wirusowa, czy przewlekły stres. Jednakże dla większości osób zmagających się z Hashimoto, wyżej wymienione produkty są problematyczne, dlatego warto je wyeliminować lub ograniczyć ich podaż w diecie.  Dosyć często w  Hashimoto stosuje się protokół autoimmunologiczny (AP), którego celem jest zmniejszenie stanu zapalnego i aktywności układu immunologicznego. Wskazane jest przeprowadzenie jak najszerszej diagnostyki przed wyborem konkretnej interwencji dietetycznej.  Najważniejsze jest postępowanie idywidualne i dopasowane do konkretnego pacjenta.

Treść zamieszczana na stronie www.dietografia.pl  ma na celu edukację i przybliżenie zagadnień związanych z wpływem odżywiania na nasze zdrowie. Każdy problem zdrowotny wymaga konsultacji z lekarzem. Pomimo tego, iż informacje zawarte na stronie są rzetelne i wartościowe, Dietografia (Justyna Pampuch) nie bierze odpowiedzialności za sposób wykorzystania przekazanych wiadomości.